Özeleştiri Tesbiti : Osman ULAGAY "Bir laik yazarın isyanı"

Milliyet Gazetesi yazarı Osman Ulagay’a göre laik kesim AKP’ye karşı akılcı değil, duygusal muhalefet yapmaya devam ettiği müddetçe iktidar şansını kaybediyor. ‘Artık yeter’ diyen Ulagay endişeli: ‘Böyle giderse bizim laik mahalle marjinalleşir.’

Osman Ulagay, Milliyet Gazetesi köşe yazarlarından. Okurları onu daha çok ekonomi yazılarından tanıyor. Uluslararası finans hareketlerini yakından takip eden, küreselleşme üzerine kitaplar yazan bir isim kendisi. Entelektüel birikimi ekonomiyle sınırlı değil. Türkiye’de yaşanan toplumsal değişimler ve bu değişimlerin ekonomide, politikada, kültürde, sanatta ürettiği sancılar üzerine yaptığı değerlendirmeler kayda değer nitelikte. ‘Laik mahalle’nin sakinlerinden; ama o çevresinin dışına çıkıp, neler olup bittiğine farklı açılardan bakmayı başarabiliyor. Yazdığı son kitap da bunun bir göstergesi zaten. “AKP Gerçeği ve Laik Darbe Fiyaskosu” adını taşıyan çalışma, geçen yılki Cumhuriyet mitinglerini, AK Parti iktidarına karşı oluşturulan laik cepheyi, e-bildiriyi ve bunların sonuçlarını eleştirel bir gözle analiz ediyor. Yazdığı “farklı” yazılara gelen sert okur tepkileri sebebiyle, son bir yıldır Milliyet’teki yazılarına ara veren (bu yıl yeniden başladı) Ulagay, bir parçası olduğu laik kesimi artık, sırtını askere dayayarak ve toplumun dertlerine derman olmayan konularla muhalefet yapmaktan vazgeçmeye davet ediyor.

• Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinde beni ilk rahatsız eden husus, Başbakan’ın tavrı oldu. Verdik ellerine çelik çomağı oynuyorlar şeklinde talihsiz açıklamaları oldu. Sonra, laik kesim, son kale gibi gördüğü Çankaya’nın düşmesini engellemek için bir çaba ortaya koymaya başladı. Gerekirse demokratik sürece müdahale ederek bunu önleme çabası içine girilmesi gerektiği kanaati bir takım çevrelerde gündeme getirildi. Ben bunlardan rahatsızlık duydum.

• Yakın çevremin bütün derdi, şu ya da bu şekilde AKP yönetiminden kurtulmak ve Cumhurbaşkanı’nı AKP’nin seçmesini önlemekti. Bu amaca ulaşmak için, kullanılacak bütün yöntemleri kabul etmeye hazır olanların sayısı hayli fazlaydı onlar arasında.

• Laikliği savunma çabasında olan kesimin, kendi görüşüne aykırı bulduğu kesime karşı çok dışlayıcı bir tavrı var. Mesela benim gibi onların içinde yetişen birini bile, sırf fikirleri kendilerine aykırı geldiği için dışlayabiliyorlar. Onlar kendi savundukları fikirlerin doğruluğuna o kadar ikna olmuşlar ki bunu sınamaya ve tartışmaya hazır değiller. Tartışmaya zorladığınız zaman tepki alıyorsunuz.

• Cumhuriyetin kuruluş felsefesine sahip çıkma iddiasındaki kesimin tahayyül ettiği bir Türkiye modeli var. Bu modelin cumhuriyetin kuruluş döneminde ve Atatürk’ün hayatta olduğu yıllarda şekillenmiş olduğu varsayılıyor. O dönemde hayat onların düşündüğü gibi miydi o ayrı bir konu; ama sonuçta kafalarında “1930’lar Türkiye’si” denilen bir hayal ülkesi var. Bugünkü Türkiye’yi de o hayal ülkesine uydurmak istiyorlar. Toplumun, 85 yıllık cumhuriyet deneyimi sonunda bile, ille kafalarındaki o modele uygun yaşamasını, davranmasını; hatta giyinmesini istiyorlar.
• Bu mümkün mü peki?
• Bugünkü Türk toplumunun o modele uyması imkânsız. 85 yılda devletin kilit noktalarını işgal etmeleri, bürokrasiye hâkim olmaları, fiilen Türkiye’de neyin nasıl yapılacağı konusunda söz sahibi olmaları bu inancı yerleştirmiş onlarda. Eninde sonunda bizim seçimimiz ağır basar, olaylar istediğimiz yöne gider diye düşünüyorlar. Türkiye ise o ülke olmaktan uzaklaşmış. İstedikleri birçok gelişmeyi yönlendiremiyorlar. Bunun çekişmesi yaşanıyor şimdi. Laik kesimin boşlukta bıraktığı yerlerdeki rolleri üstlenmeye aday başka bir kesim var artık.

• Laikliği savunma iddiasındaki kesim ise hem Türkiye’deki hem de dünyadaki değişimi algılayamadı. 40 yıldır tekrarladıkları şablonu tekrar savunma durumuna düştüler. Bu durum onları hem çağın dışına itti hem de çağdaşlıktan söz etmelerine rağmen etkisiz olmalarına yol açtı. Öğrenen organizasyonun tersine yaptıkları hatalardan ders çıkartmadıkları gibi aynı hatalarda ısrar da ediyorlar. Dolayısıyla gittikçe mevzi kaybediyorlar.

• 70 milyonluk bir ülkede, çok çeşitlenmiş bir toplum hakkında genellemeler yapmak yanıltabilir bizi. Bana göre Türk toplumunun büyük çoğunluğu laik diye tanımlanabilecek bir düzen içinde yaşamak istiyor. Dinî inançları sebebiyle yasaklamalara maruz kalmak istemediği gibi, dinî kuralların empoze edileceği bir düzen içinde de yaşamak da istemiyor. Laiklik üzerinden çok güçlü muhalefet yapan kesim, toplumun hayatını daha yakından ilgilendiren konularda hiç muhalefet yapmıyor. Mesela Türkiye’nin çok ciddi bir gelir eşitsizliği problemi var. AKP bazı adımlar attı; ama hâlâ bu problem çözülmüş değil. Küresel kapitalizmle bütünleşme konusunda da sorunlar var. Bunlar muhalif kesimin gündeminde değil. Şimdi toplumun geniş kesimini ilgilendiren bu konuları hiç gündeme almadan sadece laiklik üzeriden muhalefet yapmak, insanlarda şöyle bir izlenim uyandırıyor: “Demek ki bunların bizim asıl sıkıntılarımızla hiç ilgisi yok. Sadece başımızın üstündeki örtüye takmışlar.”

• Hâkimiyeti kaybetme duygusuna sahip insanlar bir yalnızlık içinde hissediyorlar kendilerini ve müthiş bir dayanışma ihtiyacı içindeler. Onların tepkilerini dile getiren ve bunu başarıyla yapan Bekir Coşkun gibi biri çıktığı zaman, onun etrafında bir ilgi halesi oluşturuyorlar ve yalnızlık özlemlerini gideriyorlar. Bekir Coşkun onları avutmuş oluyor. Oysa günün sonunda bu tepki ve dayanışma neye yaradı, ülke nereye gitti, bu soruların sorulması lazım. Ben buna avunma diyorum. Tabii bu avunma bir yerde maddi sonuçlar da doğuruyor. Bu avunmaya aracılık edenlerin kitapları best-seller oluyor. İnsanlar bunu alıp okuyor, böyle bir tarafı da var.

• AKP’ye karşı çılgın değil akıllı Türkler başarılı olur diyorsunuz. Bu ne demek?
• Kurtuluş Savaşı Türkiye’nin bir noktada konvansiyonel olanın dışında düşünmesini gerektiren bir olaydı. Çılgınca davranmayı gerektiriyordu. Bağımsız Türk devleti kurmak isteyenler çok zor şartlarda çalıştı. Bugün, bu tür romantik atılımlarla, çılgınca hamlelerle alınacak mesafe ve kazanılacak savaş görmüyorum. Bugünün Türkiye’sinde kitledeki değişimi, özlemleri akılcı şekilde okuyarak yola devam etmek, hatalardan sonuç çıkarmak lazım. Akıllı Türklerden kastım bu.

Buraya Özetler aldığım röportajın tamamını Buradan( AksiyonDergisi) okuyabilirsiniz...